ევროზონის სესხის კრიზისი

ᲙᲛᲐᲧᲝᲤᲘᲚᲘ

• Მიზეზები
• Გადაწყვეტილება
• ხელშეკრულების გავლენა
• შედეგები
• როგორ აღმოჩნდა კრიზისი
• რა იყო ფსონში

ეკონომიკური თანამშრომლობისა და განვითარების ორგანიზაციის თანახმად, ევროზონის სესხის კრიზისი მსოფლიოში ყველაზე დიდი საფრთხე იყო 2011 წელს, ხოლო 2012 წელს ყველაფერი კიდევ უფრო გამწვავდა. კრიზისი 2009 წელს დაიწყო, როდესაც მსოფლიო პირველად მიხვდა, რომ საბერძნეთს შეეძლო დავალიანების გადახდა. . სამ წელიწადში ეს გადაიზარდა პორტუგალიიდან, იტალიიდან, ირლანდიიდან და ესპანეთიდან სუვერენული სესხის დეფოლტის პოტენციალში. ევროკავშირი, გერმანიისა და საფრანგეთის ხელმძღვანელობით, იბრძოდა ამ წევრების მხარდასაჭერად. მათ წამოიწყეს დახმარების პროგრამა ევროპის ცენტრალური ბანკიდან (ECB) და საერთაშორისო სავალუტო ფონდიდან, მაგრამ ამ ზომებმა ბევრს ხელი არ შეუშალა თვით ევროს სიცოცხლისუნარიანობის ეჭვის ქვეშ.

მას შემდეგ, რაც პრეზიდენტმა ტრამპმა 2018 წლის აგვისტოში თურქეთიდან ალუმინისა და ფოლადის იმპორტზე ტარიფების გაორმაგებით დაიმუქრა, თურქული ლირის ღირებულება რეკორდულ ნიშნულამდე შემცირდა აშშ დოლარის განახლების შიშის გამო, რომ თურქეთის ეკონომიკის ცუდმა ჯანმრთელობამ შეიძლება კიდევ ერთი კრიზისი გამოიწვიოს ევროზონა. მრავალი ევროპული ბანკი ფლობს წილებს თურქ კრედიტორებში ან სესხებს გასცემს თურქულ კომპანიებს. ლირას შემცირებისთანავე, ნაკლებად სავარაუდოა, რომ ამ მსესხებლებს შეუძლიათ ამ სესხების დაფარვა. სტანდარტულმა დეფოლტმა შესაძლოა სერიოზულად იმოქმედოს ევროპულ ეკონომიკაზე.

Მიზეზები

ჯერ ერთი, ჯარიმები არ იყო დაწესებული იმ ქვეყნებისათვის, რომლებიც არღვევდნენ ვალის გადასახადს მშპ-ს კოეფიციენტებს, რომელიც დადგენილია ევროკავშირის დამფუძნებლის მაასტრიხტის კრიტერიუმებით. ეს იმიტომ ხდება, რომ საფრანგეთი და გერმანია ასევე ხარჯავდნენ ლიმიტს და ფარისევლური იქნებოდა სხვების სანქცირება მოაწყვეს საკუთარი სახლები. არცერთ სანქციაში კბილები არ არსებობდა, გარდა ევროზონიდან გაძევებისა, მკაცრი ჯარიმა, რომელიც ევროს ძალას ასუსტებს. ევროკავშირს სურდა გაძლიერებულიყო ევროს ძალა.

მეორე, ევროზონის ქვეყნებმა ისარგებლეს ევროს ძალაუფლებით. მათ სარგებლობდნენ დაბალი საპროცენტო განაკვეთებითა და გაზრდილი საინვესტიციო კაპიტალით. კაპიტალის ამ ნაკადის უმეტესი ნაწილი გერმანიიდან და საფრანგეთიდან სამხრეთ ქვეყნებში ხდებოდა და ამ ლიკვიდურობამ გაზარდა ხელფასები და ფასები, რაც მათი ექსპორტი ნაკლებად კონკურენტუნარიანი გახადა. ევროს გამოყენებულმა ქვეყნებმა ვერ გააკეთეს ის, რაც ქვეყნების უმეტესობამ გააკეთა ინფლაციის გასაგრილებლად: აამაღლეს პროცენტები ან დაბეჭდეს ნაკლები ვალუტა. რეცესიის პერიოდში საგადასახადო შემოსავლები შემცირდა, მაგრამ სახელმწიფო ხარჯები გაიზარდა უმუშევრობისა და სხვა შეღავათების დასაფარად.

მესამე, სიმკაცრის ზომებმა შეაფერხეს ეკონომიკური ზრდა ძალიან მკაცრი. მათ გაზარდა უმუშევრობა, შეამცირეს სამომხმარებლო ხარჯები და შეამცირეს სესხის აღებისათვის საჭირო კაპიტალი. ბერძენ ამომრჩეველს მობეზრდა რეცესია და შეაჩერა საბერძნეთის მთავრობა თანაბარი რაოდენობის ხმით პარტიის სირიზას "არა სიმკაცრით". ევროზონის დატოვების ნაცვლად, ახალმა მთავრობამ გააუმჯობესა მკაცრი ზომები, გრძელვადიან პერსპექტივაში, მკაცრი ზომები შეამსუბუქებს საბერძნეთის ვალის კრიზისს.

Გადაწყვეტილება

2012 წლის მაისში გერმანიის კანცლერმა ანგელა მერკელმა შეიმუშავა 7 პუნქტიანი გეგმა, რომელიც ეწინააღმდეგებოდა საფრანგეთის ახლად არჩეული პრეზიდენტის ფრანსუა ჰოლანდის წინადადებას ევროობლიგაციების შექმნის შესახებ. მას ასევე სურდა შეემცირებინა მკაცრი ზომების ზომები და შექმნას მეტი ეკონომიკური სტიმული. მერკელის გეგმა:

1. წამოიწყეთ სწრაფი დაწყების პროგრამები ბიზნესის დაწყებისთვის
2. დაისვენეთ დაცვა არასწორი გათავისუფლებისგან
3. შემოიღეთ "მინი სამუშაოები" დაბალი გადასახადებით
4. შეუთავსეთ შეგირდობას პროფესიულ განათლებასთან, რომელიც მიზნად ისახავს ახალგაზრდობის უმუშევრობას
5. შეიქმნას სპეციალური სახსრები და საგადასახადო შეღავათები სახელმწიფო ბიზნესის პრივატიზების მიზნით
6. ჩამოაყალიბეთ სპეციალური ეკონომიკური ზონები, როგორიცაა ჩინეთში
7. ჩადეთ განახლებადი ენერგია

მერკელმა დაადგინა, რომ ეს აღმოსავლეთ გერმანიის ინტეგრაციაზე მუშაობდა და დაინახა, თუ როგორ შეიძლება მკაცრი ზომების გაძლიერება ევროზონის მთელი კონკურენტუნარიანობის გაზრდაზე. 7 პუნქტიანი გეგმა 2011 წლის 9 დეკემბერს დამტკიცებულ მთავრობათაშორის ხელშეკრულებას მოჰყვა, სადაც ევროკავშირის ლიდერები შეთანხმდნენ ფისკალური ერთიანობის შექმნაზე არსებული ფულადი კავშირის პარალელურად.

ხელშეკრულების გავლენა

ხელშეკრულებამ სამი რამ გააკეთა. პირველ რიგში, მან აღასრულა მაასტრიხტის ხელშეკრულების საბიუჯეტო შეზღუდვები. მეორე, მან დაარწმუნა გამსესხებლები, რომ ევროკავშირი დგას მისი წევრების სუვერენული სესხის უკან. მესამე, ეს ევროკავშირს საშუალებას მისცემს იმოქმედოს, როგორც უფრო ინტეგრირებული ერთეული. კერძოდ, ხელშეკრულება შექმნის ხუთ ცვლილებას:

1. ევროზონის წევრი ქვეყნები იურიდიულად მისცემდნენ გარკვეულ საბიუჯეტო უფლებებს ევროკავშირის ცენტრალიზებულ კონტროლს.
2. წევრებს, რომლებმაც გადააჭარბეს 3% –იანი დეფიციტი მშპ – სთან მიმართებაში, ფინანსური სანქციები ემუქრებათ და სუვერენული სესხის გაცემის ნებისმიერი გეგმის შესახებ წინასწარ უნდა იყოს მოხსენებული.
3. ევროპული ფინანსური სტაბილურობის დაწესებულება შეიცვალა მუდმივი დახმარების ფონდით. ევროპული სტაბილურობის მექანიზმი ამოქმედდა 2012 წლის ივლისში და მუდმივი ფონდი არწმუნებს კრედიტორებს, რომ ევროკავშირი მისი წევრების უკან იდგება, რაც შეამცირებს დეფოლტის რისკს.
4. კენჭისყრის წესებში ESM საშუალებას მისცემს საგანგებო გადაწყვეტილებებს მიიღონ 85% კვალიფიციური უმრავლესობით, რაც საშუალებას მისცემს ევროკავშირს უფრო სწრაფად იმოქმედოს.
5. ევროზონის ქვეყნები სსფ-ს კიდევ 200 მილიარდ ევროს სესხებენ მათი ცენტრალური ბანკებიდან.

ეს მოხდა 2010 წლის მაისში დახმარების გაწევის შემდეგ, სადაც ევროკავშირის ლიდერებმა და საერთაშორისო სავალუტო ფონდმა 720 მილიარდი ევრო (დაახლოებით 920 მილიარდი აშშ დოლარი) აღუთქვეს, რათა თავიდან აიცილონ სესხის კრიზისი უოლ-სტრიტის მორიგი ავარიის წარმოშობის თავიდან ასაცილებლად. დოლარის მიმართ 14 თვის მინიმუმამდე

Libor გაიზარდა, რადგან ბანკებმა დაიწყეს პანიკა 2008 წლის მსგავსად. მხოლოდ ამ დროს, ბანკები თავიდან აცილებდნენ ერთმანეთის ტოქსიკურ ბერძნულ სესხს იპოთეკური სესხით უზრუნველყოფილი ფასიანი ქაღალდების ნაცვლად.

შედეგები

ჯერ ერთი, დიდი ბრიტანეთი და ევროკავშირის კიდევ რამდენიმე ქვეყანა, რომლებიც არ არიან ევროზონის ნაწილი, მერკელის ხელშეკრულების წინააღმდეგი იყვნენ. ისინი შიშობდნენ, რომ ხელშეკრულება გამოიწვევს "ორი დონის" ევროკავშირს. ევროზონის ქვეყნებს შეეძლებათ შეღავათიანი ხელშეკრულებები შექმნან მხოლოდ მათი წევრებისთვის და გამორიცხონ ევროკავშირის ქვეყნები, რომლებსაც ევრო არ აქვთ.

მეორე, ევროზონის ქვეყნები უნდა შეთანხმდნენ ხარჯების შემცირებაზე, რამაც შეიძლება შეაფერხოს მათი ეკონომიკური ზრდა, როგორც ეს საბერძნეთში მოხდა. ეს მკაცრი ზომები პოლიტიკურად არაპოპულარული იყო. ამომრჩეველს შეუძლია ჩამოიყვანოს ახალი ლიდერები, რომლებიც შესაძლოა დატოვონ ევროზონა ან თავად ევროკავშირი.

მესამე, ხელმისაწვდომი გახდა დაფინანსების ახალი ფორმა, ევროობლიგაცია. ESM ფინანსდება 700 მილიარდი ევროს ობლიგაციებით და ეს სრულად არის გარანტირებული ევროზონის ქვეყნებში. აშშ – ს ხაზინის მსგავსად, ამ ობლიგაციების ყიდვა და გაყიდვა შესაძლებელია მეორად ბაზარზე. Treasurys– თან კონკურენციით, ევროობლიგაციებმა შეიძლება გამოიწვიოს აშშ – ში უფრო მაღალი პროცენტები.

როგორ აღმოჩნდა კრიზისი

იმ ქვეყნებს რომ დეფოლტი ჰქონოდათ, 2008 წლის ფინანსურ კრიზისზე უარესი იქნებოდა. ბანკები, სუვერენული სესხის პირველადი მფლობელები, დიდი დანაკარგების წინაშე აღმოჩნდნენ და უფრო მცირეებიც ჩამოიშლებოდნენ. პანიკაში ჩავარდნით, ისინი შეამცირებდნენ სესხის გაცემას და ლიბორის კურსი მოიმატებს, როგორც ეს მოხდა 2008 წელს.

ECB– ს ჰქონდა ბევრი სახელმწიფო ვალი; დეფოლტი საფრთხეში ჩააგდებდა მის მომავალს და საფრთხეს შეუქმნიდა თავად ევროკავშირის გადარჩენას, რადგან უკონტროლო სუვერენულმა სესხმა შეიძლება გამოიწვიოს რეცესია ან გლობალური დეპრესია. ეს შეიძლებოდა ყოფილიყო უარესი ვიდრე 1998 წლის სახელმწიფო ვალის კრიზისი. როდესაც რუსეთმა დეფოლტის გაკეთება არ გააკეთა, განვითარებადი ბაზრის სხვა ქვეყნებმაც გააკეთეს, მაგრამ არა განვითარებული ბაზრები. ამჯერად, დეფოლტის საფრთხის წინაშე დგას არა განვითარებადი, არამედ განვითარებული ბაზრები. გერმანია, საფრანგეთი და აშშ, სავალუტო ფონდის ძირითადი მხარდამჭერები, თვითონ ძალიან მოვალე არიან. მცირე პოლიტიკური მადა იქნებოდა, რომ ამ დავალიანებას დაემატა მასიური დახმარების დაფინანსების მიზნით.

რა იყო ფსონში

სესხის სარეიტინგო სააგენტოებს, როგორიცაა Standard & Poor's- სა და Moody's- ს, სურდათ, რომ ECB გაძლიერებულიყო და ევროზონის ყველა წევრის სესხი გაეცა, მაგრამ ევროკავშირის ლიდერი გერმანია წინააღმდეგი იყო ასეთი ნაბიჯის გადადგმისაგან გარანტიები. იგი ვალდებული იყო მოვალე ქვეყნებისთვის დაეყენებინათ მკაცრი ზომები მოწესრიგდეს მათი ფისკალური სახლები. ინვესტორები შიშობდნენ, რომ მკაცრი ზომები მხოლოდ შეანელებს ნებისმიერ ეკონომიკურ ზრუნვას და მოვალე ქვეყნებს სჭირდებათ ეს ზრდა დავალიანების დაფარვისთვის. მკაცრი ზომების მიღება გრძელვადიან პერსპექტივაშია საჭირო, მაგრამ მოკლევადიან პერიოდში საზიანოა.